Ustawa Prawo atomowe wnosi obowiązek oceny narażenia pracowników mających do czynienia z promieniowaniem jonizującym. Ocena ta może być prowadzona na podstawie kontroli dawek indywidualnych lub pomiarów dozymetrycznych w środowisku pracy. Wybór sposobu prowadzenia kontroli zależy od warunków narażenia na promieniowanie. Osoby pracujące w narażeniu na promieniowanie jonizujące zakwalifikowane do kategorii A (mogący otrzymać dawkę skuteczną przekraczającą 6 mSv na rok) muszą posiadać dozymetry indywidualne, natomiast w przypadku pracowników z kategorii B (zawodowo narażonych na roczną dawkę skuteczną przekraczającą 1 mSv), panuje dowolność – kontrola narażenia może być prowadzona za pomocą dozymetrii indywidualnej lub środowiskowej. Kierownicy jednostek organizacyjnych, w których wykorzystuje się promieniowanie jonizujące, często zadają sobie pytanie, którą dozymetrię wybrać. Postaram się przybliżyć nieco temat dozymetrii środowiskowej oraz zestawić jej wady i zalety.
Dawkomierz indywidualny jest używany przez pracownika w godzinach pracy i w zależności od stopnia narażenia, jest on umieszczany na wysokości klatki piersiowej, w razie stosowania osłon osobistych – pod fartuchem ochronnym, a w przypadku osób wykonujących procedury z z zakresu radiologii zabiegowej prowadzi się indywidualną kontrolę dawek otrzymywanych przez skórę dłoni. Dawkomierze środowiskowe są z kolei zawieszone w stałym, ustalonym miejscu.
Fakt, że dozymetr środowiskowy cały czas znajduje się w tym samym miejscu z pewnością sprawia, że jest to rozwiązanie wygodniejsze w zastosowaniu. Niestety uzyskany pomiar jest jedynie wartością szacunkową dawki promieniowania, jaką otrzymał personel i nie ma możliwości określenia narażenia konkretnych pracowników. Zaletą dawkomierzy środowiskowych jest fakt, że charakteryzują się one bardzo dużą czułością, pozwalającą na pomiary niskich wartości i ich wahań nawet podczas jednej doby. Są one dobrym dopełnieniem dozymetrii indywidualnej w przypadkach, gdy pomiar dawki indywidualnej jest niemożliwy albo niewystarczający. Należy jednak pamiętać, że by pomiary były wiarygodne, konieczne jest umieszczenie dawkomierza środowiskowego w prawidłowym miejscu. Zamocowanie go na przykład w zbyt małej odległości od lampy RTG w przypadku, gdy personel wyzwala ekspozycje z odpowiednio zabezpieczonej i osłoniętej sterowni, będzie skutkowało fałszywie zawyżonymi wynikami pomiarów.
Dozymetria środowiskowa stosowana jest głównie w stomatologicznych gabinetach rentgenowskich. Często wykorzystują ją także zakłady radiologii (przede wszystkim wyposażone w aparaty ogólnodiagnostyczne RTG, densytometria, mammografia) i jednostki przemysłowe (branża energetyczna, defektoskopia).
Jak widać, dozymetria środowiskowa może okazać się dobrym wyborem, należy jednak rozważyć wszystkie za i przeciw i pamiętać o pewnych ograniczeniach tej formy kontroli narażenia na promieniowanie jonizujące.
